فعالیت بدنی در دوران کودکی برای اطمینان از سلامت و پیشرفت کودکان امری ضروری است. افزایش بازی، فعالیت و تناسب اندام عناصر اصلی درمان و پیشگیری از چاقی کودکان است.
حدود ۱۵ درصد کودکان ۱ تا ۲ ساله در ایران اضافه وزن دارند و این میزان در استان‌های شمالی مانند: گیلان، مازندران، اردبیل، آذربایجان شرقی و غربی به ۲۰ درصد می‌رسد.
افزایش مصرف غذاهای پر انرژی تاثیر مستقیمی در کنترل وزن کودکان دارد. بازی‌های فعال، حرکت و فعالیت بدنی برای رشد و سلامت در دوران کودکی ضروری است.
با افزایش مهارت‌های حرکتی در اوایل کودکی، بازی و فعالیت بدنی که محرک اصلی رشد و سلامت جسمانی هستند و باعث می‌شوند کودک انرژی مورد نیاز روزانه را داشته باشد و به حفظ وزن بدن در طول رشد کودک کمک می‌کند.
رابطه‌ی بین فعالیت بدنی و سلامت بدن در دوران کودکی
آمادگی جسمانی مرتبط با سلامتی کودکان، شامل: استقامت قلبی عروقی، قدرت و استقامت عضلات، انعطاف پذیری، هماهنگی ترکیب بدن و اجزای متابولیک. به نظر نمی‌رسد که رابطه‌ی بین فعالیت بدنی و آمادگی جسمانی در کودکان به همان اندازه روشن باشد که در بزرگسالان مشاهده می‌شود.
رابطه‌ی بین چاقی و هوش کودکان
تحقیقات انجام شده نشان می‌دهد که کودکان چاق حجم کمتری در ناحیه‌ی مغز در قسمت پیشانی که وظیفه‌ی آن کنترل عملکرد اجرایی از جمله توانایی برنامه‌ریزی، کنترل ضربه‌ها و انجام همزمان چندین کار است را داشتند.
التهابی که در مغز به وجود می‌آید در ساختار و عملکرد مغز اثر دارد. چاقی تحت کنترل فرد نمی‌باشد و عواملی مانند اراده در کاهش وزن فقط تاثیر جزئی دارد.
عات افذایش کودکان چاق ایران
هم اکنون چاقی در سطح دنیا به ویژه در ایران یک معضل اجتماعی محسوب می‌شود.
- پیدایش بازی‌های رایانه‌ای
- مصرف کردن فست فودها و تنقلات
- کم تحرکی حاصل از زندگی ماشینی و مدرن
- همچنین مصرف غذاهای آماده پرکالری و چرب
- نوشیدنی‌های صنعتی و موادغذایی ناسالم
از عوامل افذایش کودکان چاق ایران می‌باشند.
بهترین جایگزین تنقلات برای تغذیه کودکان
بیشتر کشورهای پیشرفته با تدابیری که به کار بسته‌اند با اجرای برنامه‌هایی در زمینه‌ی تولید مواد غذایی سالم توانسته‌اند از شیوع این معضل جلوگیری کنند. این کشورها در زمینه‌ی آموزش و ارئه‌ی آگاهی‌های لازم توانسته‌اند افزایش شیوع چاقی را کنترل کنند.
عوارض چاقی در سنین نوزادی
وقتی کودک در اثر دریافت کالری بیشتر دچار چاقی می‌شود تعداد سلول‌های محل ذخیره چربی در بدن افزایش می‌یابد و حتی اگر کودک بعد از دوره‌ی کودکی و بلوغ خود رژیم بگیرد و لاغر شود سلول‌های چربی همچنان باقی می‌مانند و کوچک‌ترین کالری اضافی را دریافت و ذخیره می‌کنند که این منجر به چاقی مجدد می‌شود.
از دیگر عوارضی که چاقی به دنبال دارد بیماری‌های قلبی عروقی، سرطان‌ها دربزرگسالی، مشکلات عضلانی اسکلتی می‌باشد. همچنین علاوه بر سلامت جسمی، سلامت روانی آنان نیز به خطر می‌افتد، یکی دیگر از عوارض چاقی کاهش اعتماد به نفس کودک، کناره گیری از گروه، پیدایش افسردگی و بسیاری از بیماری‌های دیگرمی‌باشد.
علت چاقی کودکان
بدن کودک انرژی مصرف شده را به صورت چربی ذخیره می‌کند برای انجام دادن فعالیت‌ها و همچنین زنده ماندن بدن باید غذا و کالری دریافت نماید.
اگر موادی که توسط بدن دریافت می‌شود بیشتر از نیاز کودک باشد، بدن مواد اضافی را به صورت چربی ذخیره می‌کند.نداشتن فعالیت‌های فیزیکی و حرکت، مصرف غذاهای آماده و ناسالم، استفاده از غذاهایی با چربی و قند بالا، استفاده از فست فودها از علل چاقی در کودکان است.
همچنین برخی از دلایل ژنتیکی و هورمونی نیز می‌تواند در چاقی کودک موثر باشد ولی این مشکل اغلب به دلیل پرخوری و عدم تحرک کودک می‌باشد.
مواد غذایی مفید برای کودکان چاق ایران
والدین می‌توانند مواد اصلی را با استفاده از خوراکی‌ها و غذاهایی که کودکان دوست دارند هم جلوی افزایش وزن کودک را بگیرند و هم کودک را راضی نگه دارند. فقط باید بدانند به جای مواد غذایی حذف شده چه موادی را قراردهند.
- خیار
- ذرت و برنج بوداده
- آجیل
- غلات خشک
موادی هستند که می‌توانند جایگزین خوبی برای شیرینی، چیپس و پفک باشند.
علل پرخوری کودکان
دانشمندان کشف کرده‌اند که در بدن هورمون‌های خاصی وجود دارد که عامل اعتیاد به پرخوری می‌باشد از آنجا که کودکان نمی‌تواانند روی نحوه‌ی خوردن خود تمرکز کنند این مشکل هم منجر به چاقی می‌شود و هم برخی از اختلالات روانی را باعث می‌شود. مانند: پرخوری و افسردگی. درمان این‌گونه کودکان وزن کم کردن نیست، مگر این‌که پزشک متخصص تجویز کرده باشد.
بلکه هدف از درمان چاقی کودکان کند کردن و یا متوقف کردن روند افزایش وزن می‌باشد تا کودک در حین رشد به وزن دلخواه و ایده آل برسد.عدم کنترل وزن و اصلاح نکردن الگوی تغذیه‌ای در کودکان منجر به بروز انواع مشکلات جدی سلامتی از جمله بیماری‌های قلبی عروقی، مقاومت به انسولین، اختلالات اسکلتی_عضلانی، سرطان و ناتوانی در بزرگسالی می‌شود.
در کشور ایران علت‌های زیادی وجود دارد که آمار چاقی در این کشور کاهش نمی‌یابد. ازجمله اهمیت ندادن مسئولین و خانواده‌ها به ورزش و بازی کودکان در مدارس و همچنین عدم توجه به تغذیه‌ی آنان می‌باشد. زیرا شرط اصلی کنترل وزن کودکان، ورزش کردن و اجرای یک برنامه‌ی غذایی مناسب باعث می‌شود کودکان استخوان‌ها و عضلات قوی داشته باشند.
همچنین در طول شب خوابی آرام خواهند داشت و در طول روز نیز از انرژی خوبی برخوردار خواهند بود. و از نظر روانی نیز از سلامت بهتری بهره خواهند برد.
پیامدهای چاقی برای کودکان
- کودکان چاق همواره از اعتماد به نفس کمتری نسبت به بقیه‌ی کودکان برخوردارند.
- احتمال سرکوب شدنشان بیشتر می‌باشد.
- ناسالم بودن در بزرگسالی از جمله عوارض چاقی می‌باشد.
- در مدارس ودربرنامه‌های گروهی مدرسه کمتر مشارکت می‌کنند.
- به آینده و استخدام در بزرگسالی امید خیلی خیلی کمی دارند.
- بیش ناسالمی در کودکی خطرابتلا بیماری‌فشار خون و اختلالات متابولیک را افزایش می‌دهد.
ورزش‌های مفید برای کوکان چاق
ورزش‌هایی که بتوانند ضربان قلب کودکان چاق را به صورت منظم و متوسط افزایش دهد و باعث تعریق ملایم کودک شود. پیاده روی، شنا، دوچرخه‌سواری، ورزش‌های رزمی، طناب، فوتبال از بهترین ورزش‌ها برای کودکان چاق می‌باشند.
پیشگیری از افذایش کودکان چاق ایران قبل از تولد
در طول بارداری اگر مادری وضعیت تغذیه‌ای خوبی نداشته باشد یا در حین بارداری اضافه وزن زیادی را تجربه کند به احتمال زیاد فرزندش دارای اضافه وزن خواهد شد. به همین خاطر باید دولت دستورالعمل‌هایی را در جهت توصیه و پیشگیری از چاقی در دوران بارداری به کار گیرد.
عملکرد دولت چگونه باید باشد
نظارت دولت به وضعیت سلامت و وزن بدن کودکان در یک کشور، در ارزیابی برنامه‌های بلند مدت چاقی کودکان برای پیشگیری و درمان بسیار سودمند می‌باشد.
تقریبا در تمام کشورهای جهان روند رشد کودک در دوران کودکی را بررسی می‌کنند و بسیاری از کشورها شاخص‌های چاقی در اواخر کودکی و نوجوانی را هم بررسی می‌کنند.
دولت در مدارس از طریق بهبود وضعیت تغذیه‌ی کودکان با ایجاد مواد غذایی و نوشیدنی‌های سالم همچنین ارتقا دادن فعالیت‌های ورزشی و ارائه‌ی آموزش بهداشت می‌تواند فرصت خوبی برای توجه به چاقی کودکان را فراهم سازد.
همچنین با تنظیم استانداردهایی برای وعده‌های غذایی و ممنوعیت بعضی از محصولات صنعتی و غذاهای چرب و پر شکر و پر نمک می‌تواند از چاقی کودکان جلوگیری نماید.
