رژیم غذایی کتوژنیک برای کاهش وزن و درمان بیماری‌هایی مانند صرع در کودکان از سال ۱۹۲۰ مورد استفاده قرار گرفته است. در رژیم غذایی کتوژنیک مصرف چربی افزایش یافته و مصرف کربوهیدرات‌ها کاهش پیدا می‌کند.
استفاده از این رژیم باعث کاهش وزن سریع و سلامتی برای برخی از بیماری‌ها میشود. ولی با این حال این رژیم نیز مانند رژیمهای دیگر فواید و مضرراتی دارد که در این مقاله در مورد این موضوعات بیشتر صحبت می‌کنیم.
رژیم غذایی کتوژنیک چیست؟
در رژیم غذایی کتوژنیک با کاهش مصرف کربوهیدرات‌ها و جایگزین کردن چربی به جای آن، بدن در حالت متابولیک به نام کتوزیس قرار می‌گیرد. با این‌که به نظر می‌رسد مصرف زیاد چربی باعث اضافه وزن شود، ولی این رژیم توانسته است با مصرف کم کربوهیدرات‌ها باعث شود بدن برای تامین انرژی مورد نیاز شروع به سوزاندن چربی کند.
در حالت کتوزیس بدن توانایی زیادی برای چربی سوزی و تامین انرژی پیدا می‌کند، به این ترتیب چربی‌ها در کبد به کتون تبدیل می‌شوند و انرژی لازم را به مغز می‌رساند. علت دیگری که باعث شده رژیم غذایی کتوژنیک بهترین رژیم برای کاهش وزن محسوب شود این است که باعث کاهش میزان قند خون و انسولین در بدن میشود که برای سلامتی بسیار مفید است.
انواع رژیم کتوژنیک
رژیم غذایی کتوژنیک انواع متنوعی دارد که در این متن به معرفی انواع مختلف این رژیم غذایی خواهیم پرداخت.
رژیم کتوژنیک استاندارد(SKD)
در رژیم استاندارد میزان استفاده از کربوهیدرات خیلی کم، پروتئین بصورت متعادل و از چربی بسیار بالایی استفاده میشود. به طور دقیقتر، میزان چربی در این رژیم ۷۵ درصد، پروتئین ۲۰ درصد و کربوهیدرات ۵ درصد است.
رژیم کتوژنیک سیکلیکال یا دورهای(CKD)
در این رژیم استفاده از کربوهیدرات به صورت دورهای افزایش میابد. مثلا ۵ روز هفته از رژیم استاندارد پیروی کرده و ۲ روز آخر از رژیم حاوی کربوهیدرات بالا استفاده میشود.
رژیم کتوژنیک هدفمند(TKD)
در این رژیم میتوانید برای ورزش کردن به رژیم غذایی خود کربوهیدرات اضافه کنید.
رژیم کتوژنیک با پروتئین بالا
در این رژیم میزان استفاده از پروتئین افزایش مییابد. به طور دقیقتر، ۳۵ درصد پروتئین، ۶۰ درصد چربی و فقط ۵ درصد کربوهیدرات در این رژیم وجود دارد. همانطور که می‌بینید این نوع به رژیم SKD نزدیک‌تر است.
رژیمهای دورهای و هدفمند برای ورزشکاران حرفه‌ای مناسب‌تر هستند ولی برای کسانی که دنبال رژیم خوب هستند رژیم غذایی کتوژنیک بهترین رژیم برای کاهش وزن آن‌ها شامل: رژیمهای استاندارد و رژیم کتوژنیک با پروتئین بالا است.
فواید رژیم کتوژنیک
از نظر منتقدان رژیم کتوژنیک به علت استفاده زیاد از چربی بالا باعث افزایش کلسترول بدن میشود و حملات قلبی را افزایش می‌دهد. ولی براساس تحقیقات زیادی که در دوره‌های مختلف بر روی این رژیم انجام گرفته است، عکس این ادعا ثابت شده است.
نتیجه‌ی تحقیقات نشان می‌دهد که در رژیم غذایی کتوژنیک نیازی به شمارش کالری، احساس گرسنگی و انجام ورزش‌های سنگین برای کالری سوزی نیست، به همین علت رژیم غذایی کتوژنیک بهترین رژیم برای کاهش وزن می‌باشد. علاوه بر کمک به کاهش وزن رژیم کتوژنیک برای درمان بیماری‌هایی مانند صرع، سرطان، دیابت و آلزایمر مفید واقع شده است.
کاهش وزن
رژیم غذایی کتوژنیک برای کاهش وزن سریع در افراد راه حل بسیار مناسبی است. رژیم‌هایی که از کربوهیدرات کم استفاده می‌کنند اغلب از رژیمهای کم کالری و کم چربی برای لاغری موفق تر هستند.
تحقیقات نشان داده است، کسانی که از رژیم غذایی کتوژنیک پیروی می‌کنند، حدود ۲٫۲ برابر بیشتر از کسانی که از رژیم کم کالری و کم چربی تبعیت می‌کنند، وزن کم کرده‌اند و همچنین میزان تری گلیسرید و کلسترول خوب آن‌ها بهبود یافته است.
براساس تحقیق دیگری که انجام شده است، این نتیجه به دست آمده است که افراد با رژیمهای کتوژنیک ۳ برابر بیشتر از رژیمهای مخصوص دیابتی‌ها کاهش وزن داشته‌اند.
لاغری شکم
یکی از مزایای رژیم غذایی کتوژنیک در کاهش وزن این است که به شما کمک می‌کند تا از چربی‌های شکم خود خلاص شوید. اگر شما هم جزو کسانی هستید که از چاقی شکم خود خسته شده‌اید و رژیمهای غذایی دیگر به شما برای خلاصی از آن نتوانسته‌اند کمک کنند، بهترین راه حل رژیم غذایی کتوژنیک است.
چربی‌های شکم اغلب به علت اختلال در متابولیسم بدن و مقاومت در برابر انسولین به وجود می‌آیند که رژیم کم کربوهیدرات در از بین بردن این چربی‌ها موفق عمل کرده است.
کاهش تری گلیسرید خون
تری گلیسرید خون یکی از مولکول‌های مضر در خون است که اگر کنترل نشود احتمال حملات قلبی و سکته را زیاد می‌کند. اکثر کسانی که تری گلیسرید خون‌شان زیاد است دنبال رژیمهای کم چربی می‌روند تا تری گلیسرید خون‌شان را کم کنند، اما متاسفانه ثابت شده است که در رژیمهای کم چرب درصد تری گلیسرید خون افزایش بیشتری داشته است.
بهترین راه حل استفاده از رژیم غذایی کتوژنیک است، زیرا مصرف کمتر کربوهیدرات مخصوصا کربوهیدرراتی به نام فروکتوز که یک قند ساده به شمار می‌رود در کاهش تری گلیسرید خون بسیار موثر است. به عبارت ساده‌تر، رژیم غذایی کتوژنیک برای کاهش وزن باعث پیشگیری از بیماری‌های قلبی و سکته‌های قلبی میشود.
کاهش سطح قند خون
رژیم کتوژنیک برای کاهش وزن حتی برای افرادی مشکل قند خون دارند نیز مناسب است. این رژیم با افزایش سطح قند خون مبارزه می‌کند. کسانی که در دراز مدت از این رژیم پیروی می‌کنند می‌توانند سطح قند خون و انسولین در بدن که افزایش آن منجر به مقاومت انسولینی میشود را کاهش دهند.
تحقیقات ثابت کرده است که بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ با پیروی از رژیم غذایی کتوژنیک تا ۹۵ درصد توانسته‌اند مصرف داروهای کاهش دهنده قند خون را کاهش دهند. اگر مشکل دیابت نوع ۲ دارید قبل از شروع این رژیم با پزشک متخصص مشورت کنید.
درمان اختلالات عصبی
رژیم غذایی کتوژنیک برای کاهش وزن حتی در درمان بیماری‌های عصبی و اختلالات شناختی مانند صرع و آلزایمر نیز به کار می‌رود. مخصوصا برای درمان صرع در کودکان این رژیم بسیار موثر می‌باشد. این رژیم با قطع مصرف کلوگز و مصرف کم کربوهیدرات باعث میشود بدن برای تامین سوخت خود، کتون تولید کند. این تغییر به کاهش اختلالات عصبی و اختلالات شناختی بسیار کمک می‌کند.
علاوه بر مواردی که در بالا ذکر کردیم رژیم غذایی کتوژنیک فواید دیگری از جمله: کم کردن احساس گرسنگی، افزایش طول عمر، پیشگیری از سرطان، درمان فشار خون بالا، درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک، درمان آکنه وجوش صورت و کاهش علایم بیماری پارکینسون دارد.
غذاهایی که در رژیم کتوژنیک برای کاهش وزن مجاز به خوردن آن‌ها هستیم:
- گوشت: گوشت قرمز، استیک، گوشت مرغ و بوقلمون
- ماهی: ماهی تن، سالمون و ساردین
- تخم مرغ: تخم مرغ محلی یا غنی شده با امگا۳
- کره: کره و خامه‌های محلی
- پنیر: پنیر فرآوری نشده مانند پنیر بز، چدار،خامه‌ای و موزرلا
- مغزها و دانه‌ها: گردو، بادام، بذر کتان، تخم کدو ودانه چیا
- روغن‌های سالم: روغن زیتون، روغن نارگیل و روغن آووکادو
- سبزیجات: سبزیجاتی که کربوهیدرات کمتری دارند مانند سبزیجات سبز، گوجه فرنگی، فلفل‌ها و پیاز
- میوه آووکادو: میوه آووکادو یا سس آووکادو
- ادویه‌جات: نمک، فلفل، سبزیجات خشک شده
غذاهایی که در رژیم غذایی کتوژنیک برای کاهش وزن مجاز به خوردن آن‌ها نیستیم:
در رژیم غذایی کتوژنیک برای کاهش وزن باید غذاهایی که حاوی کربوهیدرات هستند را از لیست غذایی خود حذف کنید و یا مصرف‌شان را به حداقل برسانید.
- خوردنی‌های شیرین: نوشابه‌ها، کیک، شکلات، آبمیوه و بستنی
- غلات یا نشاسته: گندم، برنج، ماکارونی و سیبزمینی
- میوه‌ها: همه‌ی میوه‌ها به جزء برخی از توت‌ها مثل توت فرنگی
- حبوبات: نخود، عدس، لوبیا، نخود فرنگی
- محصولات کم چرب ویا رژیمی: زیرا این محصولات کربوهیدرات زیادی در خود دارند.
- سس‌ها و طعم دهنده‌‌ها: این مواد شامل شکر و چربی‌های ناسالم هستند.
