بیماری های ناشی از چاقی
چاقی یا اضافه وزن، به طور مستقیم باعث ایجاد بیماری نمی‌شود؛ اما خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها را افزایش می‌دهد. در واقع منظور ما از بیماری های ناشی از چاقی همین است. دیابت، بیماری قلبی و برخی از سرطان‌ها در زمره این بیماری‌ها هستند. در مورد خانم‌های باردار، اضافه وزن و چاقی می‌تواند باعث مشکلات کوتاه مدت یا بلند مدت برای مادر و کودک شود که این مورد نیز اهمیت بسیاری دارد.
در این سری مقالات می‌خواهیم در مورد مهم‌ترین بیماری های ناشی از چاقی صحبت کنیم. این که چگونه چاقی باعث این بیماری‌ها می‌شود و کم کردن وزن چه تاثیری بر سلامت شما خواهد داشت.
بیماری های ناشی از چاقی چه هستند؟
اضافه وزن و چاقی می‌تواند باعث افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های بسیاری شود. برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
- دیابت نوع ۲
- فشار خون بالا
- بیماری قلبی و سکته
- برخی از انواع سرطان
- آپنه‌ی خواب (وقفه تنفسی در خواب)
- استئوآرتریت
- بیماری کبد چرب
- بیماری کلیوی
- عوارض بارداری مانند دیابت بارداری، فشار خون بارداری و افزایش خطر زایمان سزارین
چقدر در خطر ابتلا بیماری های ناشی از چاقی هستم؟
برای این که بدانید چقدر در اخطر ابتلا به این بیماری‌ها هستید، باید سه مولفه‌ی زیر را در نظر بگیرید:
شاخص توده بدنی (BMI)
اگر BMI شما بالای ۲۵ باشد، اضافه وزن دارید و اگر بالای ۳۰ باشد، آبیس یا چاق هستید. هرچه عدد BMI شما بیشتر باشد، بیشتر در خطر ابتلا این بیماری‌ها قرار دارید. برای محاسبه‌ی BMI، از این صفحه استفاده کنید.
سایز دور کمر
باید بدانید که چربی شکم و دور کمر، با افزایش خطر بیماری های ناشی از چاقی ارتباط مستقیم دارد. خانم‌هایی که دور کمرشان بالای ۹۰ سانتی‌متر و آقایانی که بالای ۱۰۰ سانتی‌متر است، بیشتر در خطر ابتلا به بیماری های ناشی از چاقی قرار دارند.
اعداد سلامتی
در جدول زیر مهم‌ترین عوامل موثر بر بیماری های ناشی از چاقی قرار داده شده است. هرچه اعداد مربوط به بدن شما، بیشتر از محدوده‌ی طبیعی باشد، بیشتر در خطر ابتلا به این بیماری‌ها هستید.
| شاخص توده بدنی (BMI) | ۱۸.۵ تا ۲۴.۹ |
| سایز دور کمر | آقایان: کمتر از ۱۰۰ سانتی‌متر
خانم‌ها: کمتر از ۹۰ سانتی‌متر |
| فشار خون | ۱۲ روی ۸ یا کمتر |
| کسترول بد (LDL) | کمتر از ۱۰۰ mg/dL |
| کلسترول خوب (HDL) | آقایان: بیشتر از ۴۰ mg/dL
خانم‌ها: بیشتر از ۵۰ mg/dL |
| تری گلیسیرید | کمتر از ۱۵۰ mg/dL |
| قند خون ناشتا | کمتر از ۱۰۰ mg/dL |
بررسی مهم‌ترین بیماری های ناشی از چاقی
دیابت نوع ۲
دیابت نوع ۲ به بیماری گفته می‌شود که در آن میزان قند خون افزایش می‌یابد. قند خون بالا یکی از اصلی‌ترین عوامل موثر بر ابتلا به بیماری‌های قلبی، بیماری‌های کلیوی، سکته، از دست دادن اعضای بدن و کوری است.
دیابت نوع ۲ شایع‌ترین نوع دیابت است. سابقه‌ی خانوادگی و ژنتیک، موثرترین عامل ابتلا به این بیماری است. سایر عوامل خطرساز دیابت نوع ۲ عبارت‌اند از: فعالیت کم، رژیم غذایی بد، داشتن اضافه وزن در اطراف کمر.
ارتباط دیابت نوع ۲ با چاقی چیست؟
بیش از ۸۷ درصد از بزرگسالانی که به دیابت نوع ۲ مبتلا هستند، چاق بوده یا اضافه وزن دارند. علت این موضوع و چگونگی ارتباط چاقی و دیابت هنوز مشخص نشده است. به نظر می‌رسد که چاقی باعث تغییر در ساختار سلول‌ها شده و آن‌ها را نسبت به هورمون انسولین مقاوم می‌کنند.
انسولین هورمونی است که سلول‌های بدن را به برداشت قند از جریان خون تشویق می‌کند. بدیهی است که اگر میزان انسولین بدن کم شود، برداشت قند خون هم کم شده و به دیابت مبتلا می‌شویم.
آیا کاهش وزن کمکی می‌کند؟ چگونه و چقدر؟
اگر در خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ هستید، کاهش وزن می‌تواند باعث تاخیر در شروع بیماری یا حتی پیشگیری از آن شود. اگر به دیابت نوع ۲ مبتلا هستید، کاهش وزن به افزایش میزان تحرک شما کمک می‌کند. به این ترتیب هم کنترل قند خون آسان‌تر می‌شود، هم خطر ابتلا به سایر بیماری های ناشی از چاقی کاهش می‌یابد. خطر ابتلا به بسیاری از این بیماری‌ها، اگر دیابت داشته باشید، بسیار بیشتر است.
طبق پژوهش‌های انجام شده، کاهش ۵ تا ۷ درصد از وزن بدن و انجام ورزش‌های نیمه سنگین (مثل پیاده‌روی سریع) برای ۱۵۰ دقیقه در هفته، می‌تواند باعث پیشگیری یا به تعویق انداختن شروع دیابت نوع ۲ شود.
فشار خون بالا
هر بار که قلب شما می‌تپد، خون را از طریق سرخرگ‌ها به سرتاسر بدن می‌فرستد. عامل حرکت خون در عروق ما، همین فشاری است که پمپ خونی (قلب) ایجاد می‌کند. این فشار به دیواره‌ی عروق وارد می‌شود و ما آن را به کمک دستگاه فشار سنج اندازه‌گیری می‌کنیم. هایپرتانسیون یا فشار خون بالا، می‌تواند باعث بیماری‌های بسیار خطرناکی مانند نارسایی قلبی، نارسایی کلیوی و سکته مغزی شود.
فشار خون ۱۲ روی ۸، به عنوان فشار خون طبیعی در نظر گرفته می‌شود. عدد بزرگ‌تر مربوط به فشار سیستولی است و عدد کوچکتر مربوط به فشار دیاستولی. اگر همواره فشار سیستولی شما ۱۴ یا بیشتر و فشار دیاستولی‌تان ۹ یا بیشتر باشد، به فشار خون بالا مبتلا هستید.
ارتباط فشار خون بالا با چاقی چیست؟
سایز بزرگ‌تر بدن، ایجاب می‌کند تا قلب با قدرت بیشتری خون را پمپ کند. همچنین، اضافه وزن می‌تواند باعث آسیب به کلیه‌ها شود. کلیه‌ها به تنظیم فشار خون کمک می‌کنند.
آیا کاهش وزن کمکی می‌کند؟
اگر وزن خود را کم کنید و به عدد BMI طبیعی نزدیک‌تر شوید، احتمالاً فشار خون‌تان به شکل چمشگیری کم می‌شود. کاهش مصرف نمک، ترک دخانیات و ورزش کردن منظم هم بسیار موثر هستند. اگر این دست تغییرات به شما کمک نکند، باید برای دریافت داروهای فشار خون با پزشک خود مشورت کنید.
در قسمت دوم با بیماری های ناشی از چاقی بیشتری بیشتری آشنا خواهید شد.
